ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը նախաձեռնել է «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» նոր օրենքի նախագծի մշակումը, որի նպատակն է ոլորտի արդիականացումը՝ ինտեգրելով բարձրագույն կրթությունն ու հետազոտությունը և ավելի սերտորեն համապատասխանեցնելով ոլորտը միջազգային չափանիշներին, ներառյալ՝ որակավորումների ճանաչումը։
ՀՀ օրենսդրություն
Օրենքի նախագիծը առաջարկում է մի շարք կարևոր փոփոխություններ, այդ թվում՝
- Բուհերի միավորում և խոշորացում. Քննարկման էական կետը ներառում է բուհերի միավորումը, ներառյալ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի (ԳԱԱ) ինստիտուտների հնարավոր ինտեգրումը համալսարանների կազմում՝ նպատակ ունենալով ստեղծել ավելի մեծ և մրցունակ հաստատություններ։ Այս քայլով ակնկալվում է բարձրացնել միջազգային մրցունակությունն ու բարելավել ռեսուրսների կառավարումը: Այնուամենայնիվ, մտահոգություններ են հնչել ակադեմիական հաստատությունների ինքնավարության հնարավոր կորստի և մարզային բուհերի վրա ազդեցության վերաբերյալ:
- Որակի վերահսկման նոր չափանիշներ. Օրենքի նախագծով առաջարկվում է սահմանել որակի վերահսկողության նոր չափանիշներ՝ ներառելով բուհերի վերանայված լիցենզավորման և հավատարմագրման ընթացակարգեր:
- Անցում դեպի հորիզոնական կառավարման մոդելի. Համալսարանների կառավարման ավանդական ուղղահայաց մոդելը կարող է փոխարինվել հորիզոնականով` նպատակ ունենալով բուհերում ստեղծել ավելի անկախ կառավարման և կարգավորման մակարդակներ:
- Գիտությունների ազգային ակադեմիայի վերափոխում․ Առաջարկվում է, որ ԳԱԱ-ն գործի որպես հիմնադրամ՝ ինքնավարության սկզբունքով։
- «Ակադեմիական քաղաք» նախագիծ․ Օրենքի նախագիծը սերտորեն կապված է «Ակադեմիական քաղաք» նախագծի հետ, որի շրջանակում նախատեսվում է ստեղծել ժամանակակից կրթության և գիտության ենթակառուցվածքային համալիր Երևանի մերձակայքում՝ մի շարք բուհերի հնարավոր տեղափոխմամբ և միավորմամբ։
- Ֆինանսավորման մեխանիզմներ․ Նախագիծը սահմանում է բուհերի և գիտական կազմակերպությունների համար պետական ֆինանսավորման սկզբունքներն ու մեխանիզմները ներառյալ՝ պետական կրթաթոշակների և ուսման վարձի փոխհատուցումը։ Հիմնական սկզբունքներից մեկն այն է, որ ուսանողները, ովքեր ունեն բարձր առաջադիմություն, չպետք է դուրս մնան համալսարանից ֆինանսական պատճառներով։
- Հետազոտահեն կրթության շեշտադրում․ Նախագծում նշվում է հետազոտահեն բարձրագույն կրթության համակարգի ձևավորման նպատակը։ Սակայն մտահոգություններ կան, որ դա կարող է նվազեցնել բուհերի «դասավանդման» դերը։
- Նորարարության և առևտրայնացման խթանում․ Օրենքը նախատեսում է օրենսդրական միջոցներ՝ նորարարության խրախուսման և գիտական արդյունքների առևտրայնացման համար։
- Կառավարման կառուցվածք․ Օրենքի նախագիծը նախատեսում է սահմանափակել համալսարանի կառավարման խորհրդի կազմը մինչև 12 անդամ՝ հավասար ներկայացվածությամբ համալսարանից (ներառյալ ուսանող) և արտաքին շահառուներից (բիզնես, հանրային ոլորտ, կրթություն)։ Միաժամանակ արգելվում է պետական կամ քաղաքական պաշտոնյաների ընդգրկումը խորհուրդներում։
- Որակավորման աստիճանների կառուցվածքային մոդել․ Նախագիծը սահմանում է բակալավրի, մագիստրոսի և դոկտորական աստիճաններից կազմված եռաստիճան համակարգը, որը համահունչ է Եվրոպական բարձրագույն կրթության տարածքին (ԵԲԿՏ) և նպաստում է հայկական որակավորումների ճանաչմանն արտերկրում։
- Բարձրագույն կրթության միջազգայնացում․ Օրենքն ունի դրույթներ, որոնք խթանում են միջազգային համագործակցությունը, ուսանողների և աշխատակազմի շարժունությունը, ինչպես նաև օտարերկրյա որակավորումների ճանաչումը՝ նպաստելով Հայաստանի գլոբալ ակադեմիական ինտեգրմանը ։
- Որակի ապահովում և հավատարմագրում․ Սահմանվում են լիցենզավորման և հավատարմագրման նոր չափանիշներ՝ ապահովելու, որ հայկական բուհերն համապատասխանեն միջազգային որակի չափանիշներին, ինչը կարևոր է որակավորումների փոխադարձ ճանաչման համար։
- Միկրոորակավորումների ներմուծում։ Օրենքի նախագիծը ճանաչում է միկրոորակավորումները և ուսման բազմազան ձևերը, որոնք հատկապես կարևոր են շարունակական կրթության և մասնագիտական զարգացման համար։
Կարևոր է նշել, որ օրենքի նախագիծը մի քանի անգամ վերանայվել է և քննարկվել։ Ներկայումս քննարկումները շարունակվում են և ակնկալվում է, որ կազմակերպվելու են հանրային քննարկումներ նախագծի վերանայված տարբերակի հրապարակումից հետո։ Նոր օրենքի ճշգրիտ վերջնական բովանդակությունն ու հետևանքներն ավելի հստակ կդառնան՝ վերջնական ձևակերպման և ընդունման փուլից հետո։




